Zgodnie z Kodeksem cywilnym, przedsiębiorca, to osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Jest nią osoba prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Śmierć przedsiębiorcy wywołuje określone skutki, które wpływają na sytuację prawną prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa, są one różne w zależności od wybranej formy prawnej prowadzonej działalności.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym, przedsiębiorca, to osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Jest nią osoba prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Śmierć przedsiębiorcy wywołuje określone skutki, które wpływają na sytuację prawną prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa, są one różne w zależności od wybranej formy prawnej prowadzonej działalności.

W przypadku śmierci przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą, stosowane są przepisy prawa spadkowego, regulujące skutki prawne śmierci osoby fizycznej. Będąc jednoosobowym przedsiębiorcą, można zabezpieczyć swoją firmę, przez wskazanie za swojego życia osoby, której przypadną w spadku składniki naszego majątku (np. rzeczy służące do prowadzenia działalności gospodarczej). Można, to zrobić w testamencie przygotowanym przez notariusza, na podstawie zapisu windykacyjnego. Wskazana w ten sposób osoba, po zarejestrowaniu działalności w CEIDG będzie mogła kontynuować naszą działalność. Zgodnie z przepisami, z chwilą śmierci przedsiębiorcy jego prawa i obowiązki majątkowe przechodzą na jedną lub kilka osób. Dziedziczenie ma charakter sukcesji uniwersalnej, czyli w chwili śmierci osoby fizycznej, spadkobierca wstępuje w ogół praw i obowiązków osoby zmarłej. Spadkiem nazywamy wszelkie prawa, będące elementami stosunków cywilnoprawnych łączących osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą. Spadek obejmuje prawa i obowiązki o charakterze majątkowym.

Do spadku po zmarłym przedsiębiorcy zalicza się:

• prawo własności nieruchomości
• użytkowanie wieczyste
• służebności gruntowe
• hipoteka
• zastaw
• roszczenia windykacyjne i negatoryjne
• prawa wynikające z papierów wartościowych
• autorskie prawa majątkowe

Śmierć przedsiębiorcy wpływa również na toczące się postępowania sądowe. W chwili śmierci przedsiębiorcy, postępowanie ulega zawieszeniu. Może być kontynuowane dopiero z udziałem następców prawnych zmarłego. Poza prawami, na spadkobiercę przechodzą również i obowiązki zmarłego, które obciążają pozostawione przez niego aktywa. Obowiązkiem spadkobiercy jest ich uregulowanie. Do długów spadkowych wchodzą wszystkie długi wynikające z umów zawieranych za życia przez zmarłego (np. pożyczki).

Zgodnie z Kodeksem cywilnym, z chwilą śmierci wygasają prawa i obowiązki związane z osobą wspólnika spółki cywilnej i jego udziałem w spółce. Udział w spółce cywilnej nie jest dziedziczny, to tylko umowa na wypadek śmierci wspólnika. W skład spadku wchodzą prawa majątkowe powstające w razie wystąpienia wspólnika ze spółki. Poza tym, do spadku zalicza się wszelkie wierzytelności powstałe po stronie wspólnika. Spadkobierca wstępujący do spółki, traktowany jest jak wspólnik, uzyskuje on wszelkie prawa i obowiązki wynikające z udziału w spółce. Wraz z pozostałymi wspólnikami ponosi solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. W razie, gdy spadkobierca nie chce wejść do spółki, wypowiada swoje udziały w ten sam sposób, co inni wspólnicy.

Zgodnie Kodeksem spółek handlowych, śmierć wspólnika jest jedną z głównych przyczyn rozwiązania spółki jawnej. Natomiast, gdy w umowie spółki, wspólnicy przyjęli, że prawa przysługujące zmarłemu wspólnikowi nabywają wszyscy spadkobiercy zmarłego wspólnika, to umowa spółki reguluje również zasady wykonywania tych praw. W przypadku śmierci wspólnika, na wniosek spadkobiercy zmarłego wspólnika, możliwe jest przekształcenie spółki jawnej w komandytową lub komandytowo - akcyjną, z przyznaniem spadkobiercom statusu komandytariuszy, a w tym drugim przypadku akcjonariuszy. Spadkobierca ma prawo podjąć taką decyzję w terminie do sześciu miesięcy, od dnia stwierdzenia nabycia spadku. Spółka powinna uwzględnić żądanie spadkobiercy zmarłego wspólnika, chyba że pozostali wspólnicy podejmą uchwałę o rozwiązaniu spółki.

W przypadku spółki partnerskiej, obowiązują takie same przepisy jak w przypadku spółki jawnej. Istnieje jednak jeden wyjątek. Aby spadkobierca mógł wstąpić do spółki partnerskiej, powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje uprawniające go do wykonania jednego z wolnych zawodów. W przypadku spółki komandytowej, śmierć komplementariusza ( wspólnik aktywny, który kieruje spółką komandytową) może spowodować rozwiązanie spółki, chyba, że pozostali wspólnicy postanowią o jej kontynuacji. Natomiast skutkiem śmierci komandytariusza ( spólnik pasywny, którego rola ogranicza się do wniesienia kapitału do spółki) jest dalsze trwanie spółki ze spadkobiercami, jako komandytariuszami. W przypadku spółki komandytowo-akcyjnej, jeżeli w umowie brak innych zapisów, śmierć jedynego komplementariusza powoduje rozwiązanie spółki. Rozwiązanie spółki następuje z mocy ustawy, bez potrzeby wydawania przez sąd stosownego orzeczenia. Umowa może przyjmować, że śmierć komplementariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania. Spółka istnieje wtedy ze spadkobiercami komplementariusza. Natomiast śmierć akcjonariusza nie ma wpływu na funkcjonowanie spółki, a prawa z akcji podlegają ogólnym zasadom dziedziczenia.

Śmierć wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie wpływa na jej dalsze funkcjonowanie. Udziały zmarłego wspólnika wchodzą w skład spadku i podlegają dziedziczeniu na zasadach ogólnych. Spadkobiercy z mocy prawa stają się wspólnikami spółki z chwilą śmierci wspólnika. Kodeks spółek handlowych, przewiduje sytuację, ograniczenia wejścia do spółki na miejsce spadkobierców zmarłego. Umowa spółki musi wtedy wskazywać warunki spłaty spadkobierców, pod warunkiem bezskuteczności tego ograniczenia lub wyłączenia. Brak zasad wyłączenia lub ograniczenia spowoduje, że udziały podlegać będą dziedziczeniu według prawa spadkowego.

W przypadku spółki kapitałowej, kwestia dziedziczenia nie jest skomplikowana. Kapitał spółki, to jej udziały. Jeśli w umowie nie istnieją inne postanowienia, to w momencie śmierci wspólnika jego udziały są dziedziczone na zasadach ogólnych (są częścią masy spadkowej), ponieważ udział w spółce kapitałowej jest tylko prawem do udziału w zysku, a nie zobowiązaniem do zarządzania sprawami spółki. Prawo nie przewiduje żadnych ograniczeń dotyczących dziedziczenia akcji.  Akcje są niepodzielne i mogą być wydawane w odcinkach zbiorczych. Jeśli wśród przedmiotów wchodzących w skład spadku znajdują się akcje, a do dziedziczenia zostało powołanych kilka osób, wówczas odziedziczone akcje są przedmiotem współuprawnienia spadkobierców. Wszelkie uprzywilejowania udziałów bądź akcji o charakterze osobistym (imiennie oznaczonemu wspólnikowi/akcjonariuszowi,) wygasają w chwili jego śmierci i nie przechodzą na następców prawnych.

Dziedziczenie ustawowe ma miejsce wtedy, kiedy zmarły nie pozostawił po sobie ważnego testamentu albo, gdy osoby powołane do dziedziczenia na mocy testamentu nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami. Spadkobiercami ustawowymi mogą być osoby fizyczne, posiadające zdolność dziedziczenia. Krąg spadkobierców ustawowych determinowany jest przez związki rodzinne.

Dziedziczenie ustawowe może dotyczyć:

• małżonka
• zstępnych zmarłego (jego dzieci własnych i przysposobionych, wnuków)
• rodziców rodzeństwa i ich zstępnych
• dziadków
• pasierbów
• dzieci przysposobionych (tzn. adoptowanych) przez zmarłego

Jeżeli z powyższego grona nie zostanie wybrany spadkobierca, spadek po zmarłym dziedziczy gmina ostatniego miejsca zamieszkania lub Skarb Państwa. Kodeks cywilny dzieli spadkobierców ustawowych na grupy dochodzących kolejno do dziedziczenia. Spadkobiercy należący do grupy dalszej dziedziczą dopiero, gdy nie ma spadkobierców z grupy wyższej.

Przepisy prawa spadkowego określają tę kolejność w następujący sposób:

• Spadkobiercy grupy I – Małżonek i dzieci
• Spadkobiercy grupy II – Małżonek, rodzice, rodzeństwo i ich zstępni
• Spadkobiercy grupy III – Dziadkowie i ich zstępni Spadkobiercy grupy
• Spadkobiercy grupy IV – Zstępni małżonka spadkodawcy, o ile w chwili otwarcia spadku ich rodzice nie żyją

Przygotowanie się przedsiębiorców do nowych sytuacji w biznesie, dotyczy zarówno zamierzonego przekazania przedsiębiorstwa naszym następcom, jak i również nieprzewidzianej sytuacji, w której firma dziedziczona jest po śmierci jej właściciela. Jest to proces, który wymaga solidnego przygotowania, tak aby uniknąć licznych zagrożeń prawnych. Umowy spółek nie zawsze zapewniają bezpieczną i bezproblemową sukcesję. Po co narażać się na niepotrzebne problemy i komplikacje?  Jesteśmy do Państwa dyspozycji, doradzamy oraz pomagamy podczas całego procesu związanego z sukcesją w biznesie na wypadek śmierci przedsiębiorcy. Zajmujemy się trównież doradztwem spadkobiercom. Zapraszamy do kontaktu.