Każde przedsiębiorstwo, które funkcjonuje na rynku narażone jest na ryzyko upadłości. Okresowe kłopoty mogą przytrafić się każdemu. Jednak czasem, przybierają one bardzo niebezpieczną formę. W takim momencie każdy przedsiębiorca powinien wiedzieć, jakie kroki poczynić i kiedy podjąć decyzję o upadłości firmy.

Każde przedsiębiorstwo, które funkcjonuje na rynku narażone jest na ryzyko upadłości. Okresowe kłopoty mogą przytrafić się każdemu. Jednak czasem, przybierają one bardzo niebezpieczną formę. W takim momencie każdy przedsiębiorca powinien wiedzieć, jakie kroki poczynić i kiedy podjąć decyzję o upadłości firmy.

Upadłość (bankructwo), to procedura wszczynana w sytuacji niewypłacalności dłużnika. Polega na wspólnym dochodzeniu roszczeń przez wszystkich jego wierzycieli. Czasami ogłoszenie upadłości umożliwia restrukturyzację przedsiębiorstwa dłużnika (w drodze układu), a w niektórych przypadkach, zwalnia dłużnika z reszty długów. Za bankruta uznaje się przedsiębiorcę, który bez zewnętrznej pomocy (np. umorzenie części długów, czy podpisanie ugody z bankiem) nie jest w stanie sam dalej prowadzić swojej działalności gospodarczej.

Podstawą prawną określającą zagadnienia związane z upadłością przedsiębiorstw, jest Ustawa z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze. Określa ona m.in. co stanowi podstawę upadłości, jak wygląda proces postępowania upadłościowego oraz jakie będą jego skutki.

Istnieje wiele oznak wskazujących na to, że przyszłość danej firmy jest zagrożona. Przeważnie, to właściciele i pracownicy przedsiębiorstwa dostrzegają pierwsze symptomy kryzysu.

W dalszej kolejności są to wierzyciele i kontrahenci, którzy nie otrzymują na czas należnych im pieniędzy. Sytuacji kryzysowej w przedsiębiorstwie towarzyszy zwykle nie jeden, lecz cały zespół charakterystycznych objawów. Chodzi o to, aby zostały one w porę dostrzeżone, prawidłowo zinterpretowane, by można było podjąć odpowiednie środki zaradcze. Jedną z głównych przyczyn upadłości przedsiębiorstw w Polsce jest brak płynności finansowej, rozumianej jako brak zdolności do terminowego regulowania bieżących zobowiązań. Ten czynnik może prowadzić do bankructwa nawet zyskownego przedsiębiorstwa. Przyczynami braku zdolności bieżącego regulowania zobowiązań finansowych są np. przeinwestowanie, wysokie koszty stałe, obsługa zadłużenia na potrzeby inwestycji, niska rentowność sprzedaży, duża konkurencja cenowa. Problemem jest wewnętrzna organizacja przedsiębiorstwa i brak innowacyjności przedsiębiorstwa oraz zamrożona gotówka. Bardzo często, zarówno przyczyną jak i objawem kryzysu w firmie jest zła kontrola finansowa przedsiębiorstwa lub jej zupełny brak. W kryzysie, to ograniczanie kosztów jest pierwszym środkiem zaradczym, natomiast w sytuacji nieprawidłowej kontroli finansowej jest to niemożliwe, gdyż w tym przypadku nie można rozpoznać prawdziwych źródeł nadmiernych kosztów. Nieefektywna kontrola finansowa przedsiębiorstwa wynika z faktu niestosowania podstawowych narzędzi zarządzania m.in. prognozowania przepływów pieniężnych, planowania przychodów i kosztów oraz skutecznego controllingu.

Przedsiębiorca, którego dotknął kryzys gospodarczy i przez to nie może prowadzić już działalności ma kilka możliwości zażegnania swoich kłopotów. Może on zawiesić swoją działalność, przeprowadzić likwidację, postępowanie naprawcze lub w ostateczności ogłosić upadłość przedsiębiorstwa. Jeżeli firma wykazuje straty, trzeba się zastanowić, który z tych kroków można podjąć, tak aby nie narażać siebie i innych na dodatkowe koszty. Ogłoszenie upadłości powinno nastąpić w momencie niewypłacalności przedsiębiorcy. Niewypłacalność, to brak wykonywania przez dłużnika jego zobowiązań finansowych lub stan, w którym majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich zobowiązań dłużnika wobec wierzycieli. Trzeba mieć świadomość, że do ogłoszenia upadłości wystarczy, że dłużnik nie wykonuje tylko części wymagalnych zobowiązań. Do podstawowych zobowiązań przedsiębiorcy należą bowiem, obowiązki podatkowe, odsetki za zwłokę, oraz koszty postępowań egzekucyjnych. Postępowanie upadłościowe nie jest przeprowadzane w przypadku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Sąd ma prawo  oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w sytuacji, gdy z powodu długów dłużnika, nie będzie można pokryć kosztów postępowania. Kolejny powód oddalenia wniosku przez sąd, to sytuacja w której okres niespłacania zobowiązań nie przekracza okresu 3 miesięcy, oraz gdy suma tych zobowiązań nie jest większa niż 10 proc. wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika.

Celem postępowania upadłościowego jest wydanie przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości, którego data wydania jest datą upadłości. Z tym dniem cały majątek upadłego ma służyć do zaspokojenia roszczeń wierzycieli upadłego, bez względu na to, czy nastąpi to w drodze ogłoszenia upadłości przez likwidację majątku upadłego, czy przez upadłość z możliwością zawarcia układu. Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest początkiem drogi opartej na wszczętym wobec dłużnika postępowaniu sądowym. Podczas trwania postępowania dłużnik ma prawo prowadzenia działalności, oraz powinien wywiązywać się z obowiązków związanych np. z odprowadzaniem podatków oraz składek ZUS. Prawo do kontynuowania działalności może jednak zostać dłużnikowi mocno ograniczone poprzez zabezpieczenie jego majątku, mającego na celu ochronę możliwości spłaty ewentualnych należności wobec wierzycieli.

Wbrew powszechnemu twierdzeniu, upadłość ogłosić mogą zarówno duże przedsiębiorstwa, jak i małe jednoosobowe działalności gospodarcze. Wszczęcie postępowania upadłościowego następuje na wniosek dłużnika lub każdego z wierzycieli. Dłużnikami mogą być przedsiębiorcy, osoby fizyczne, ale i spółki kapitałowe.

Przepisy ustawy stosuje się również do:

• spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej
• wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem
• wspólników spółki partnerskiej

Wniosek o upadłość

Ogłoszenie upadłości zgłasza się poprzez złożenie wniosku w wydziale gospodarczym sądu rejonowego właściwego dla miejsca prowadzenia działalności. Dokument może zostać złożony przez samego dłużnika, jak i również przez jego wierzycieli. Z wnioskiem o upadłość nie powinno się zwlekać, ponieważ jak mówi ustawa : „Dłużnik jest zobowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości”. Wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, dłużnik składa również oświadczenie na piśmie, co do prawdziwości danych zawartych we wniosku.

Informacje, które powinny znaleźć się we wniosku o ogłoszenie upadłości:

• informacje o dłużniku ( imię i nazwisko, nazwa firmy, miejsce zamieszkania albo siedziba)
• informacje o miejscu, w którym znajduje się firma lub inny majątek dłużnika
• informacje o okolicznościach, które uzasadniają wniosek informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych
• informację, czy dłużnik jest spółką publiczną

Dłużnik, który składa wniosek o upadłość powinien określić czy wnosi o upadłość z możliwością zawarcia układu naprawczego, czy też o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację jego majątku. Ponadto do wniosku powinien załączyć informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na jego majątku hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych i zastawów skarbowych oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w innych rejestrach. Musi również udzielić informacji o prowadzonych postępowaniach sądowych lub administracyjnych, które dotyczą jego majątku. Natomiast, w przypadku kiedy wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza wierzyciel, ma on obowiązek uprawdopodobnić swoją wierzytelność, a jeżeli wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, powinien dołączyć do wniosku swoje propozycje układowe.

Jak już wcześniej wspomniano, podczas ogłoszenia upadłości można zaproponować rozwiązanie postępowania w drodze układu. Okolicznością do zaakceptowania układu naprawczego przez sąd będzie przede wszystkim wykazanie prawdopodobieństwa, że kontynuacja działania przedsiębiorstwa pozwoli na zaspokojenie wierzycieli w wyższym wymiarze niż jego likwidacja. Układ może zaproponować zarówno dłużnik, jak i jego wierzyciel. Zależy to od tego, który z nich wystąpi do sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.

W przypadku wydaniu przez sąd zgody na układ naprawczy zarządzanie majątkiem zostaje w rękach dłużnika, którego ruchy kontrolowane są przez nadzorcę sądowego. Jego rolą jest prowadzenie stałego nadzoru nad sposobem wykonywania układu przez upadłego oraz bieżącym zarządem jego majątku. Upadły uprawniony jest do samodzielnego dokonywania czynności zarządu. Na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu jest wymagana zgoda nadzorcy sądowego. Natomiast jeżeli podjęta zostanie decyzja o upadłości, dłużnik traci prawo do zażądania przedsiębiorstwem na rzecz syndyka, który obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza go przed zniszczeniem, oraz przystępuje do jego likwidacji. W tym przypadku zarząd spółki traci swoje kompetencje do prowadzenia jej sprawy oraz reprezentacji.

Konsekwencje ogłoszenia upadłości

Postępowanie upadłościowe jest końcem funkcjonowania prawnego spółki, który niesie z sobą konsekwencje także dla członków zarządu tych spółek. Często nieświadomość i brak wiedzy prawniczej powoduje, że członkowie zarządu żyją w przekonaniu, że nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. To jednak nie jest prawdą. Za zobowiązania spółki kapitałowej odpowiada sama spółka. W razie problemów z egzekucją z majątku firmy, za jej zobowiązania odpowiadają solidarnie wszyscy członkowie zarządu, zarówno obecni jak i byli. Członkowie zarządu spółki odpowiadają całym swoim prywatnym majątkiem nie tylko za zobowiązania wobec kontrahentów, ale także za zobowiązania publicznoprawne spółki, a w szczególności za ZUS i podatki. Byłego członka zarządu można pociągnąć do odpowiedzialności, gdy stan uzasadniający ogłoszenie upadłości powstał podczas pełnienia przez niego funkcji członka zarządu spółki. Odpowiedzialność za złożenie wniosku o upadłość spółki spoczywa na prezesie zarządu i to on jest odpowiedzialny za niezłożenie wniosku w terminie.

Dla wielu przedsiębiorców bardzo trudne jest określenie kiedy nastąpił moment niewypłacalności i kiedy podjąć decyzję o upadłości. Często spółka spełnia ku temu wszelkie kryteria ustawowe, a jednocześnie nie składa odpowiedniego wniosku, gdyż zarząd liczy na poprawę sytuacji. Za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości, członek zarządu spółki może trafić nawet do więzienia. Alternatywnie sąd może zastosować wobec niego karę ograniczenia wolności lub grzywnę. Sankcja karna grozi również, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości, pomimo zaistnienia przesłanek do jej ogłoszenia, nie został w ogóle zgłoszony, jak i gdy został zgłoszony, ale już po terminie. Wiedzieć warto, że członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności za długi spółki, jeśli wykaże, że wniosek o upadłość został złożony we właściwym czasie lub wszczęto postępowanie układowe. Okolicznością zwalniającą członków zarządu z ponoszenie odpowiedzialności za działania firmy jest również skuteczne wykazanie, że niezgłoszenie wniosku lub niewszczęcie postępowania nastąpiło nie z winy członka zarządu, a wierzyciel nie poniósł z tego tytułu żadnej szkody. Jak widać sankcje za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie mogą być bardzo dotkliwe. Dlatego tak ważne powinno być kontrolowanie stanu finansów spółki i ewentualne terminowe składanie wniosku o ogłoszenie upadłości.

Procedura upadłości przedsiębiorcy jest procesem niezwykle skomplikowanym i wieloetapowym. Rozpoczyna ją sporządzenie i złożenie do właściwego sądu wniosku o ogłoszenie upadłości. Wychodząc tym problemom naprzeciw, służymy Państwu niezwykle pomocą zarówno a etapie przygotowania wniosku o upadłość, jak i wspierając Państwa na każdym etapie prowadzenia postępowania upadłościowego. Skutecznie analizujemy sytuację finansową firmy i doradzamy wybór najkorzystniejszej ścieżki postępowania upadłościowego lub naprawczego. Reprezentujemy zarówno wierzycieli, jak i dłużników. Przygotowujemy zarządy spółek do zgłoszenia wniosku upadłościowego oraz wspieramy w toku postępowania przed sądem oraz w negocjacjach z wierzycielami.